Sylw DBCC-7069

[REDACTED]
[REDACTED]

Yn ychwanegol at gyhoeddi cynigion cychwynnol Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru mewn cysylltiad â’r un ar bymtheg o etholaethau ar gyfer etholiad Senedd Cymru sydd ar ddod. Ysgrifennaf i wneud sylwadau ac i wrthgynnig dau bariad amgen o 32 etholaeth seneddol y DU.
Gan fod sylwebyddion, gan eich cynnwys chi, wedi sylwi, mae’r dewisiadau paru’n dibynnu ar y penderfyniadau a wneir yng nghanolbarth Cymru gan fod y rhain yn effeithio’n derfynol ar y dewisiadau i’r de a’r gorllewin.
Rwyf yn cytuno â chasgliadau LGDBW bod y gofyniad am ffiniau cyffyrddol rhwng etholaethau paredig yn gwneud y penderfyniadau ar hyd arfordir gogledd Cymru yn amlwg. Fy unig gyfraniad yma yw awgrymu rhai dynodiadau daearyddol byrrach ar gyfer y seddi gefeilliedig arfaethedig sy’n ceisio osgoi unrhyw ddryswch drwy ddyblygu etholaethau seneddol y DU y’u hadeiledir ohonynt.
O ran canolbarth a gorllewin Cymru, teimlaf fod cysylltiadau trafnidiaeth ffyrdd ac ieithyddol a diwylliannol yn gwneud paru Dwyfor Meirionnydd â Cheredigion yn fwy priodol na Sir Drefaldwyn.
Mae Sir Drefaldwyn yn ei thro yn gefeillio yn fwyaf naturiol â’r sedd arall sy’n cwmpasu Powys yn bennaf; sef Aberhonddu Maesyfed Cwm Tawe. Er bod y sedd ganlyniadol yn helaeth ac yn brin ei phoblogaeth, mae’r cysylltiadau trafnidiaeth rhwng y gogledd a’r de yn cysylltu’r Trallwng, y Drenewydd, Llandrindod, Llanfair-ym-Muallt ac Aberhonddu yn rhesymol ac mae’r ateb hwn yn uno dau hanner Powys sydd â mwy yn gyffredin â’i gilydd nag unrhyw seddi arfordirol yn unrhyw gyfeiriad yn ôl pob tebyg (er enghraifft, mae’r ddwy yn gallu defnyddio gwasanaethau ysbyty cyffredinol dosbarth yn Amwythig a Henffordd yn ogystal â chysylltiadau trafnidiaeth sy’n croesi’r ffin Eingl-Gymreig). Mae’r paru hyn hefyd yn hwyluso cyfluniad gwell (yn fy marn i) yn ne a gorllewin Cymru. Y dewis arall hyfyw i gyfluniad LGDBW yw gadael Dwyfor wedi ei pharu â Sir Drefaldwyn a chysylltu Aberhonddu Maesyfed Cwm Tawe â Sir Fynwy (yr A40 yw’r brif ffordd cyswllt) gyda newidiadau dilynol i Went a phariadau Blaenau’r Cymoedd.
Unwaith eto, yn ieithyddol ac yn ddiwylliannol, mae’r ddwy sedd ffiniol yma yn rhannu gwasanaethau hanfodol â Lloegr ac, yn gymharol, ychydig iawn o siaradwyr Cymraeg iaith gyntaf sydd yn unrhyw un ohonynt.
Yn fy nau wrthgynnig, mae’r gorllewin yn ei hanfod yn datrys ei hun gan mai dim ond un patrwm cyffiniol sydd ar gael.
Yn y de, mae cysylltiadau trafnidiaeth yn fwy helaeth rhwng y dwyrain a’r gorllewin (M4, A48, Blaenau’r Cymoedd yr A465) a’r gogledd a’r de o bob Cwm i’r dinasoedd arfordirol. Mae’r seddi yn fwy cywasgedig a threfol. Mae’r prif gyfyng-gyngor yma’n codi yn y modd y mae rhywun yn ymdrin â’r tair dinas sy’n cwmpasu nifer o seddi sydd â hunaniaethau cyffredin a chysylltiadau trafnidiaeth lleol; heb adael seddi amddifad yn y Cymoedd. Nid oes fawr o ddewis ond gwahanu Dwyrain a Gorllewin Casnewydd neu Ddwyrain a Gorllewin Abertawe.
Mae dewis LGDBC i efeillio Aberhonddu Maesyfed Cwm Tawe â Chastell-nedd a Dwyrain Abertawe yn arwain at sedd sy’n anwastad iawn o ran dosbarthiad poblogaeth ac, o ganlyniad, mae craidd disgyrchiant yn y de ar draul y boblogaeth sy’n byw yn y gefnwlad gwledig prin ei phoblogaeth sy’n ymestyn o Epynt i ffin Swydd Amwythig.

Gwrthgynnig Un:
 Bangor Aberconwy AC Ynys Môn (enw arfaethedig: Menai)
 Dwyrain Clwyd A Gogledd Clwyd (enw arfaethedig: Clwyd)
 Alun a Glannau Dyfrdwy A Wrecsam (enw arfaethedig: Glannau Dyfrdwy)
 Aberhonddu Maesyfed Cwm Tawe A Glyndŵr Sir Drefaldwyn (enw arfaethedig: Powys)
 Dwyfor Meirionnydd A Cheredigion Preseli (enw arfaethedig: Bae Ceredigion)
 Caerfyrddin A Chanolbarth a De Sir Penfro (enw arfaethedig: Dyfed)
 Gŵyr A Llanelli (enw arfaethedig: Llwchwr)
 Castell-nedd a Dwyrain Abertawe A Gorllewin Abertawe (enw arfaethedig: Abertawe Glyn-nedd)
 Pen-y-bont ar Ogwr AC Aberafan Maesteg (enw arfaethedig: Cynffig Porthcawl)
 Pontypridd A Rhondda ac Ogwr (enw arfaethedig: Morgannwg Ganol)
 De Caerdydd a Phenarth A Bro Morgannwg (enw arfaethedig: De Morgannwg)
 Gogledd Caerdydd A Gorllewin Caerdydd (enw arfaethedig: Llandaf)
 Dwyrain Caerdydd A Gorllewin Casnewydd ac Islwyn (enw arfaethedig: Gwastadeddau Gwent)
 Caerffili A Merthyr Tudful ac Aberdâr (enw arfaethedig: Rhymni)
 Blaenau Gwent a Rhymni A Thorfaen (enw arfaethedig: Glyn Ebwy a Chwmbrân)
 Sir Fynwy A Dwyrain Casnewydd (enw arfaethedig: Glan Hafren)
Gwrthgynnig Dau:
 Bangor Aberconwy AC Ynys Môn (enw arfaethedig: Menai)
 Dwyrain Clwyd A Gogledd Clwyd (enw arfaethedig: Clwyd)
 Alun a Glannau Dyfrdwy A Wrecsam (enw arfaethedig: Glannau Dyfrdwy)
 Aberhonddu Maesyfed Cwm Tawe A Sir Fynwy (enw arfaethedig: Dyffryn Gwy)
 Dwyfor Meirionnydd A Glyndŵr Sir Drefaldwyn (enw arfaethedig: Yn yr achos hwn, nid oes nodwedd ddaearyddol arwyddocaol; ond gan fod Machynlleth yn gorwedd ychydig ar ochr Powys a’r sedd yn cynnwys llawer o gadarnle yr Wyddfa Tywysogion Gwynedd, teimlaf fod “Glyndŵr De Gwynedd” mor briodol ag unrhyw beth)
 Ceredigion Preseli A Chanol a De Sir Penfro (enw arfaethedig: Aberteifi)
 Sir Gaerfyrddin A Llanelli (enw arfaethedig: Ystrad Tywi)
 Gŵyr A Gorllewin Abertawe (enw arfaethedig: Y Mwmbwls)
 Aberafan Maesteg A Rhondda ac Ogwr (enw arfaethedig: Dyffryn)
 Pen-y-bont ar Ogwr A Bro Morgannwg (enw arfaethedig: De Morgannwg)
 De Caerdydd A Phenarth a Gorllewin Caerdydd (enw arfaethedig: Taf Elái)
 Dwyrain Caerdydd A Gogledd Caerdydd (enw arfaethedig: Porth Caerdydd)
 Merthyr Tudful ac Aberdâr A Chastell-nedd a Dwyrain Abertawe (enw arfaethedig: Gorllewin Blaenau’r Cymoedd)
 Dwyrain Casnewydd A Gorllewin Casnewydd ac Islwyn (enw arfaethedig: Ebwy Brynbuga)
 Caerffili A Pontypridd (enw arfaethedig: Morgannwg Ganol)
 Blaenau Gwent a Rhymni A Thorfaen (enw arfaethedig: Glyn Ebwy a Chwmbrân)
Gobeithiaf y bydd y Comisiwn yn ystyried y sylwadau a’r awgrymiadau hyn wrth wneud penderfyniadau terfynol. Yn gywir

Math o ymatebwr

Aelod o'r cyhoedd

Mae'r sylw hwn yn cyfeirio at

Yr ardal gyfan yn cael ei harolygu.