Sylw DBCC-8072

Annwyl Gadeirydd,

30 Medi 2024

A minnau’n Arweinydd Grŵp Ceidwadwyr Cymru yn y Senedd, ysgrifennaf ar ran y Grŵp i gefnogi’r ymateb i’r ymgynghoriad a gyflwynwyd gan Blaid Geidwadol Cymru ynglŷn â’r cynigion cychwynnol ar gyfer parau etholaethau’r Senedd.

Yng nghyflwyniad y Blaid, rydym yn cefnogi deuddeg o’r parau arfaethedig sy’n synhwyrol ac yn ystyried cysylltiadau lleol, cysylltiadau diwylliannol a sut mae cymunedau’n rhyngweithio.

Rwyf wedi bod yn Aelod o Senedd Cymru dros Ganol De Cymru am y ddwy flynedd ar bymtheg diwethaf. Wrth edrych ar y dewis amgen arfaethedig fel y’i hawgrymwyd gan Blaid Geidwadol Cymru, credaf y byddai parau wedi’u haddasu yn gweddu’n well i gymunedau lleol, yn ogystal â hwyluso cydweithio i ddatrys materion lleol.

Yn hollbwysig, a minnau’n gyn gynghorydd Cyngor Bro Morgannwg, cydnabyddaf ei bod yn hanfodol bod ardal Cyngor Bro Morgannwg yn cael ei chadw gyda’i gilydd mewn etholaeth Senedd newydd. Dyna’n union y mae cynnig Ceidwadwyr Cymru yn ei wneud.

Er mwyn cyflawnder, rwyf wedi cynnwys y cynnig amgen isod.

Byddai parau etholaethau amgen Plaid Geidwadol Cymru yn effeithio ar y seddau canlynol:

• Aberafan, Maesteg, Rhondda ac Ogwr
• Bro Morgannwg a Phen-y-bont ar Ogwr
• Gorllewin Caerdydd, De Caerdydd a Phenarth
• Merthyr Tudful, Aberdâr a Phontypridd.

A byddai’n creu’r parau newydd canlynol:

• Aberafan, Maesteg a Phen-y-bont ar Ogwr
• Bro Morgannwg, De Caerdydd a Phenarth
• Pontypridd a Gorllewin Caerdydd
• Merthyr Tudful, Aberdâr, Rhondda ac Ogwr
Yr achos o blaid Aberafan, Maesteg a Phen-y-bont ar Ogwr:
• Mae cysylltiadau trafnidiaeth pwysig, fel yr M4 a phrif linell Great Western, yn mynd o’r dwyrain i’r gorllewin, nid o’r gogledd i’r de. Mae llinellau trenau lleol yn rhedeg o fewn y ddwy etholaeth San Steffan hefyd gan uno cymunedau – er enghraifft, mae llinell yn rhedeg o Bencoed trwy Ben-y-bont ar Ogwr i Faesteg. Nid yw trenau’n rhedeg o Aberafan/Maesteg i’r Rhondda yn yr un ffordd.


• Mae’r pâr newydd yn dilyn daearyddiaeth arfordir Cymru.
• Mae ffiniau San Steffan yn rhannu Cyngor Sir Pen-y-bont ar Ogwr yn dair etholaeth wahanol. Byddai’r pâr newydd yn uno dwy o’r tair etholaeth hynny.
• Yn gymdeithasol ac yn economaidd, mae gan y pâr fwy yn gyffredin o ran diwydiant hanesyddol, pryderon o ran dyfodol diwydiannau lleol tebyg, a hynny’n fwy na’r parau eraill.
Yr achos o blaid Bro Morgannwg, De Caerdydd a Phenarth:
• Mae ardaloedd cyngor Bro Morgannwg a Phen-y-bont ar Ogwr yn ffurfio ffin wleidyddol rhwng etholaethau newydd y Senedd, gyda phoblogaeth sylweddol o fewn ardal cyngor y Fro yn etholaeth De Caerdydd a Phenarth.
• Yn hanesyddol, bu gan y Fro gysylltiadau gwleidyddol â Chaerdydd. Byddai’r pâr hwn yn cadw ardal Cyngor Bro Morgannwg o fewn un etholaeth yn lle dwy, hefyd.
• Mae llawer o’r trefi a’r pentrefi ar ochr ddwyreiniol y Fro wedi’u cydblethu â’i gilydd a Chaerdydd. Mae pobl yn y Barri, Dinas Powys, Penarth a Llandochau yn symud rhwng y cymunedau hyn ar gyfer gwaith, cymdeithasu, ac addysg ac mae’r trefi a’r pentrefi amgylchynol yn ardal gymudo ar gyfer Caerdydd.
• Mae Maes Awyr Caerdydd wedi’i leoli ym Mro Morgannwg ac mae llawer o gysylltiadau trafnidiaeth rhwng Caerdydd a’r Barri.
• Fodd bynnag, cydnabyddwn fod y Fro orllewinol yn edrych tuag at Ben-y-bont ar Ogwr am ei gwasanaethau.
Yr achos o blaid Pontypridd a Gorllewin Caerdydd:
• Mae cymunedau deheuol yn etholaeth Pontypridd yn edrych tuag at Gaerdydd ar gyfer gwaith, addysg a chymdeithasu.
• Mae cysylltiadau trafnidiaeth yn gryfach o Bontypridd i lawr i Gaerdydd. Mae llawer o gymudwyr yn gyrru i orsafoedd trenau o fewn Gorllewin Caerdydd neu Ogledd Caerdydd i deithio i mewn i Gaerdydd ar y trên.
• Mae mwy o gymunedau wedi’u cydgysylltu rhwng Pontypridd a Gorllewin Caerdydd, fel Glan-bad a Rhydyfelin.
• Roedd wardiau yng Ngorllewin Caerdydd yn etholaeth Pontypridd yn hanesyddol.
• Mae tref Pont-y-clun yn cael ei rhannu rhwng dwy etholaeth Senedd newydd – bydd rhoi Gorllewin Caerdydd a Phontypridd gyda’i gilydd yn atal y rhaniad hwnnw.
Yr achos o blaid Merthyr Tudful, Aberdâr, Rhondda ac Ogwr:
• Mae cysylltiadau trafnidiaeth gwael rhwng Pen-y-bont ar Ogwr/Rhondda o gymharu â Rhondda a Merthyr Tudful/Aberdâr.
• Mae’r ardaloedd cymoedd hyn yn rhannu mwy o faterion tymor hir, fel tai, swyddi ac effaith ehangach mwyngloddio/ adfywio, o gymharu â Phen-y-bont ar Ogwr.
• Mae preswylwyr yn y Rhondda yn edrych yn fwy tuag at Ferthyr Tudful ar gyfer siopa na Phen-y-bont ar Ogwr.
• Rhoddwyd ystyriaeth ddifrifol i gynnwys Rhondda a Chwm Cynon yn yr un etholaeth San Steffan yn yr arolwg diwethaf o ffiniau.

Diolch am ystyried y diwygiadau hyn ac edrychaf ymlaen at weld ymateb y Comisiwn y flwyddyn nesaf.

Dymuniadau gorau,

Andrew RT Davies AS
Arweinydd Ceidwadwyr Cymru yn Senedd Cym

Math o ymatebwr

Aelod o Senedd Cymru

Enw sefydliad

Welsh Conservative Group in the Senedd

Mae'r sylw hwn yn cyfeirio at

Yr ardal gyfan yn cael ei harolygu.